در سال 1934 E.A Codman ، جراح آمریکایی،نظرش را درباره شانه یخ زده این گونه بیان کرد :
«وضعیتی که توصیف آن سخت،درمان آن سخت، و توضیح آن از نقطه نظر پاتولوژیک سخت می باشد»[1]
و با وجود آن که نزدیک به 100 سال از شناخته شدن این مشکل می گذرد،همچنان اختلاف نظرهایی در رابطه با ماهیت و اتیولوژی آن وجود دارد.
در ادامه این مطلب به بررسی اجمالی ویژگی های شانه یخ زده و درمان های پیشنهادی آن می پردازیم.
هر شانه دردی، شانه یخ زده نیست
Frozen Shoulder یا Adhesive Capsulitis به وضعیتی با اتیولوژی نامشخص اطلاق می شود که در غیاب اختلال های داخلی، موجب کاهش چشمگیر دامنه حرکتی فعال و غیرفعال مفصل شانه – عموما در تمامی جهات – می شود.[2]
بیماران با شانه یخ زده عمدتا سفتی شانه،درد شدید،که شب ها افزایش می یابد، و محدودیت شدید حرکت چرخش خارجی شانه (چه به صورت فعال و چه غیرفعال) را تجربه می کنند. همچنین برخلاف عمده مشکلات دیگری که این مفصل را درگیر می کنند،معمولا یافته مهم و شایان توجهی در شرح حال بیمار، معاینه بالینی و یافته های رادیوگرافیک که بتواند علت محدودیت حرکتی و درد او را توضیح بدهد وجود ندارد.
در نتیجه در هنگام معاینه باید احتمالات دیگری نظیر تندینوپاتی ها، سندروم های گیرافتادگی و مشکلات دیگری که می توانند علائمی مشابه با شانه یخ زده ایجاد کنند را رد کرده باشیم.
شانه یخ زده به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می شود.مشکلات سیستمیک و خارجی نیز خود می توانند زمینه ساز بوجود آمدن نوع ایدیوپاتیک باشند[3]
شانه یخ زده اولیه شامل ویژگی های زیر است که دانستن آن ها در تشخیص افتراقی به ما کمک می کنند:
• سن بیمار عمدتا بین 40 تا 65 سال
• شروع درد تدریجی بوده و مرتبط با اتفاقی نمی باشد
• درد شبانه شدید
• محدودیت حرکتی شدید فعال و غیرفعال در بیش از یک صفحه حرکتی
• کاهش 50 درصدی یا بیش از 30 درجه ای حرکت چرخش خارجی
• تمامی دامنه های انتهایی حرکات دردناک
• درد و ضعف در عضلات چرخاننده داخلی
پاتولوژی
پاتوفیزیولوژی دقیق شانه یخ زده به صورت کامل مشخص نبوده و عموما ایدیوپاتیک در نظر گرفته می شود. اما از فرضیه های اصلی که برای پاتولوژی آن مطرح می شود، شامل کنتراکچر التهابی کپسول مفصل همراه با فراخوانده شدن و تجمیع سایتوکین های التهابی نظیر TGF-β ، TNF- α ، اینترلوکین ها و لنفوسیت های B و T در مفصل شانه می باشد.
مطالعات اخیر بافت شناسی که بر روی لیگامان کوراکوهومرال این افراد انجام شده است بیان می دارند که در این لیگامان شاهد تکثیر فیبروبلاستیک فعال و همچنین تبدیل آن ها به میوفیبروبلاست ها هستیم.این موضوع که عمدتا در بخش قدامی کپسول مفصل اتفاق می افتد سبب می شود تا در آن منقطه کلاژن سازی در قالب باند های ضخیم رخ بدهد.مشابه آنچه در بیماری Dupuytren می توانیم مشاهده کنیم.
به طور خلاصه شانه یخ زده عمدتا توسط یک پروسه التهابی آغاز شده که لایه سینویال را نیز درگیر کرده و به سمت کنتراکچر فیبروتیک کپسول مفصل شانه پیشرفت می کند.[4]
این بیماری به طور کلاسیک به 3 مرحله تقسیم می شود اما برخی صاحب نظران یک فاز قبل از Freezing را نیز در نظر می گیرند که درد و محدودیت در صورت وجود معمولا فقط در انتهای دامنه خود را نشان می دهند.
Thawing Frozen Freezing مراحل بیماری
6 الی 24 ماه 4 الی 12 ماه 2 الی 9 ماه مدت زمان
بازگشت تدریجی دامنه حرکتی درد شروع به کاهش می کند اما شاهد کاهش پیش رونده دامنه حرکتی هستیم و Stiffness Dominancy داریم شروع تدریجی درد پخش در شانه که شب ها تشدید می شود
و Pain Dominancy داریم علائم و نشانه ها
اطلاعاتی در دسترس نیست ROM عمدتا مشابه زمان بیداری بیمار ROM ضرورتا مشابه زمان بیداری بیمار معاینه تحت بیهوشی
اطلاعاتی در دسترس نیست کاهش حجم کپسولار و فیبروز سینویوم Synovitis آرتروسکوپی
مداخلات درمانی
روش های درمانی گوناگونی برای شانه یخ زده وجود دارند که به طور کل به مداخلات جراحی (نظیر Manipulation Under Anesthesia و Arthroscopic Capsular Release و …) و غیر جراحی (درمان دارویی،فیزیوتراپی و …) تقسیم می شوند.
آنچه بیش از همه در توانبخشی و درمان این بیماران حائز اهمیت می باشد،توجه به مرحله ای از بیماریست که درمانجو با آن به مرکز درمانی مراجعه کرده است و همچنین در نظر گرفتن سطح آزردگی بیماران هنگام تدوین برنامه درمانی برای آن ها.
از تکنیک های سودمند فیزیوتراپی برای کاهش علائم و درمان این بیماران می توان به طور خلاصه به موارد زیر اشاره کرد:
1- موبیلیزیشن مفصل گلنوهومرال:
در فاز Freezing از آنجایی که شکایت اصلی بیمار درد می باشد در نتیجه درمان های ما نیز بر روی همین موضوع متمرکز می شوند.و استفاده از High Grade Mobilization از آن جهت که برای بیمار دردناک هستند و ممکن است بر محدودیت بیمار بیفزایند توصیه نمی شوند.[5]
اما در فاز های بعدی به دنبال محدودیت حرکتی می توانیم از گرید های بالاتر موبیلیزشن مخصوصا در دامنه انتهایی حرکت استفاده نماییم.
2- موبیلیزیشن استخوان اسکپولا و مفصل اسکپولوتوراسیک:
موبیلیزیشن این مفصل که حرکات آن نقش حیاتی در بازگردانی ریتم حرکتی مفصل شانه را دارند پراهمیت می باشد
3- استفاده از تکنیک های Mobilization with Movement :
ترکیب تکنیک های گلاید همراه با حرکت مورد نظر
4- آزادسازی میوفاشیال عضلات روتاتورکاف با محوریت عضله ساب اسکپولاریس:
استفاده از تکنیک درای نیدلینگ برای تریگرپوینت های عضله ساب اسکپولاریس در بهبود علائم این بیماران موثر بوده است[6]
5-تمرینات کششی کپسول مفصلی:
تمرین جهت کشش بخش های قدامی،خلفی و تحتانی کپسول مفصل برای این بیماران می تواند سودمند باشد
در تجویز این تمرینات توجه به TERT (Total End Range Time) دارای اهمیت می باشد
6-تمرینات دامنه حرکتی و مقاومتی :
تمرینات مقاومتی معمولا در فاز Frozen و زمانی که آزردگی بیمار زیاد نیست اندیکاسیون پیدا می کند
7- استفاده از مدالیته های حرارتی و الکتریکی:
استفاده از گرما/سرما و همچنین مدالیته های TENS و IF می تواند در تسکین درد بیماران موثر باشد
8- استفاده از Extracorporeal shock wave therapy:
برخی از مقالات اثرات مثبتی را هنگام استفاده از مدالیته رادیال شاک ویو بر روی بیماران شانه یخ زده گزارش کرده اند[7]
9- استفاده از تکنیک Spencer :
این تکنیک شامل 7 بخش بوده و در بهبود علاِئم این بیماران می تواند اثر مثبتی داشته باشد[8]
تهیه کننده : فیزیوتراپیست علی کیانی دوست
دانشجوی دکتری حرفه ای فیزیوتراپی
References
1- The Shoulder: Rupture of the Supraspinatus Tendon and Other Lesions in or About the Subacromial Bursa /E.A. Codman. (1934). Accessed: December 18, 2023: https://wellcomecollection.org/works/k83a3rba.
2- Chan, H. B. Y., Pua, P. Y., & How, C. H. (2017). Physical therapy in the management of frozen shoulder. Singapore Medical Journal, 58(12), 685–689. https://doi.org/10.11622/smedj.2017107
3- Kelley, M. J., Mcclure, P. W., & Leggin, B. G. (2009). Frozen shoulder: evidence and a proposed model guiding rehabilitation. In Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy (Vol. 39, Issue 2, pp. 135–148). Movement Science Media. https://doi.org/10.2519/jospt.2009.2916
4- Redler, L. H., & Dennis, E. R. (2019). Treatment of Adhesive Capsulitis of the Shoulder. In Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons (Vol. 27, Issue 12, pp. E544–E554). Lippincott Williams and Wilkins. https://doi.org/10.5435/JAAOS-D-17-00606
5- Pandey, V., & Madi, S. (2021). Clinical Guidelines in the Management of Frozen Shoulder: An Update! In Indian Journal of Orthopaedics (Vol. 55, Issue 2, pp. 299–309). Springer. https://doi.org/10.1007/s43465-021-00351-3
6- Manual Therapy for Musculoskeletal Pain Syndromes: An Evidence- and Clinical-Informed Approach. (2015). United Kingdom: Elsevier.
7- Millar, N. L., Meakins, A., Struyf, F., Willmore, E., Campbell, A. L., Kirwan, P. D., Akbar, M., Moore, L., Ronquillo, J. C., Murrell, G. A. C., & Rodeo, S. A. (2022). Frozen shoulder. Nature Reviews Disease Primers, 8(1). https://doi.org/10.1038/s41572-022-00386-2
8- Phansopkar, P., & Qureshi, M. I. (2024). Impact of Spencer Technique on Pain, Range of Motion, and Functional Disability in Patients With Frozen Shoulder: A Pilot Study. Cureus. https://doi.org/10.7759/cureus.53263
برای ارتباط با متخصص خدمات ما، از ایمیل ما استفاده کنید یا با شماره (09016977268) تماس بگیرید.
Copyright © 2024 Smart Group. All rights reserved